राम्रो घडेरीको छनोट कसरी गर्ने
2025-11-03 12:33:13
वास्तु शास्त्र अनुसार पृथ्वी, जल, तेज, वायु, आकाश गरी यी पञ्चतत्वको समिश्राण महत्वपूर्ण छ । यी पञ्चतत्वहरू मध्येमा हामीलाई घर बनाउनको लागि पृथ्वीको आवश्यक छ । र यो उत्तम भूमि भएमा मात्र सहि विकास, निवास र अश्रयको लागि शुभ मानिन्छ । यहि भूमिलाई आधार मानेर हामिले विभिन्न किसिमका आफूलाई आवश्यक पर्ने भवनहरु बनाउँदै आएका छौं । यस्ता भवनहरू बनाउनुअघि हामीले .वास्तु शास्त्रीय हिसाबले घडेरीमा भएको माटोको रड, उब्जनी, समतलता, पत्रपत्रका, गन्ध, स्वाद, आकार प्रकारको आधारमा छनोट गर्न सकिन्छ ।
त्यसको प्रमुख आधार निम्न छ ।
१. रङ र वर्णको आधारमा
२. उर्वरा शक्तिको आधारमा
३. पत्रपत्रको आधारमा
४. समतलताको आधारमा
५. गन्धका आधारमा
६. दिशाका आधारमा
७. आकार र प्रकारका आधारमा
८. मार्गका आधारमा 
1. रङ र वर्णको आधारमा कस्तो जग्गा राम्रो ?
वास्तु शास्त्रको महत्वपूर्ण विषय मध्येको एक महत्वपूर्ण विषय हो सहि जग्गाको छनोट गर्नु। त्यस मध्येको पहिलो विचार गरिने विषय रङ र वर्ण हो । रङ अनुसार भवनको प्रकार शुभ,अशुभ आदि हुन्छ ।
- सेतो (कमेरो) माटो :वास्तु शास्त्रमा माटोको परिक्षण विधिमा नरम सेतो र कमेरो माटो लाई सात्वीक र ब्रह्माणी माटोको रुपमा अत्यन्त शुभ व्याख्या गरिएको छ । यस्तो खालको माटो छुँदा अत्यन्त नरम हुने र यस्तो खालको माटोमा घर बनाइ निवास गर्दा सुख, शान्ती, समृद्धि, उन्नती, प्रगती, सु–स्वास्थ्य, प्राप्ति हुने बताइएको छ । यस्तो खालको भूमिहरूमा विद्यालय, अस्पताल, मन्दिर, पाटी आदी निर्माण गर्नाले पनि शुभ फल दिन्छ ।
- रातो माटो :
वास्तु शास्त्रमा व्याख्या गरिएअनुसार माटोको माथिल्लो सहतहमा चिरा परेको चिम्ट्याइलो, डल्ला भएको, कठोर र खस्रो खालको रातो माटोलाई क्षत्रिय माटो भनिन्छ । यस्तो खालको माटोमा विभिन्न प्रशासनिक भवनहरू, प्रशासकहरू, सैनिक तथा प्रहरीहरूको ब्यारेकहरूको लागि राम्रो मानिन्छ र यस्तो भवनबाट कार्य गर्दा सुरता, विरता कार्य तत्परता आदिमा सफलता दिलाउने छ ।
- कालो पाङ्गो माटो:
हामीले जग्गा किन्दा माटो हेर्दै जाने क्रममा हेर्दा कालो, भिजाउँदा नर मा सुक्दा सह्रै सारो हुने माटोलाई शुद्र भूमि भनिन्छ । यस्तो खालको जग्गामा घर बनाएर बस्नु त्यति शुभ मानिँदैन । काठमाडौं उपत्यकाको माटो पनि यस्तै खालको रहेको हुनाले यहाँका मानिसहरू आवासिय क्षेत्रमा भन्दा बढी व्यवसायिक क्षेत्रमा बसोबास गर्दछन् ।
- मश्रित रङ भएको भूमि:
वास्तु शास्त्रीय हिसाबले जुन घडेरीमा सेतो कालो, हरियो, पहेँलो रङको मिश्रण भएको हुन्छ यस्तो भूमिलाई वर्णशंकर घडेरी भनिन्छ । यस्तो खालको भूमिमा वहुप्रयोगीय भवनहरू बनाउनु राम्रो मानिन्छ । यस्तो खालको घडेरीमा बनाएको घरहरूमा विभिन्न किसिमका कार्यालयहरू खोल्नु शुभ रहने छ । उर्वरा शक्तिको आधारमा भूमि चयनः यहाँ हामीले भूमिको शुभ अशुभमा विशेषगरि घडेरीको हिसाबले भवन निर्माणको लागि चर्चा गरियो तर, वास्तु शास्त्रमा विभिन्न कृषि आदि कार्यका लागि अन्न उत्पादन, फलफुल, तरकारी, बोट विरूवा आदिको लागि पनि उपयुक्त भूमि परिक्षणको उपाय बताइएको छ । हामी यदि घडेरी बाहेका अन्य प्रयोजनका लागि जग्गा किन्दै छौँ भने रसिलो, अमीलो, सेतो, सात्वीक रङको भूमि किन्न सक्छौं । - जमिनको सतह पत्रको आधारमा:
पञ्चतत्व मध्येको पृथ्वी तत्वले युक्त भएको यो भूमिमा विभिन्न तह र सतह रहेको छ । जहाँ ढुङ्गा माटो, पानी, ग्याँस खनिज पदार्थ, जस्ता अनेकौं खनिज पदार्थ रहेको छ । जसरी हामीले जमिको बाहिरि सतह देखेका हुन्छौँ, खन्दै जाँदा अनेकौं पत्र र चट्टानहरु भेटिन्छ । हामीले बाहिरि सतहको मात्र उपयोग गरेका हुन्छौं । त्यही पत्रमा विभिन्न उब्जनी गर्छौँ । विभिन्न किरा गड्यौला, सर्प विच्छी बस्छन् । आलु तरूल पिडालु फलाउँछौं बोट विरुवा उम्रिन्छ । त्यहि बाहीरी पत्रलाई विभिन्न प्रकारले विभाजन गरिन्छ ।
१.बज्रपत्र (कडापत्र): यस्तो कठोर खालको माटोमा आवासिय घर, दरबार, सैन्य ब्यारेक आदिको लागि राम्रो ।
२. सामान्य पत्रः नरम र पानीलाई सोस्ने यस्तो घडेरीमा आवासिय घर, कृषि, गाईगोठहरू बनाउनु शुभ हुनेछ ।
३. मिश्रित पत्रः खस्रो र नरम दुवै खालको माटो भएको पानीलाई सोस्ने यस्तो घडेरीमा कलकारखाना, उद्योगहरु खोली राम्रो व्यवसायीक सफलता पाउन सकिन्छ ।
क. सुगन्ध (पुष्पगन्धी)
हामीले माटोको बास्ना लिँदा सुगन्ध राम्रो बास्ना आयो भने त्यस भूमिमा शुभ महुर्तमा बनाएका घरहरूमा निवास गर्दा शुख, शान्ती र सम्वृद्धि प्राप्ती हुन्छ । त्यस्तै माटोको स्वाद मिठो छ भने शुभ मानिन्छ । त्यस्तै कुनैपनि व्यापारीक बजार, पसल, प्रयोगशालाहरूको निर्माणको लागि घ्यूको जस्तो बासना र नुनिलो, गुलियो हुनु शुभ मानिन्छ ।
रातो रङ रगतको जस्तो गन्ध आउने कठोर भूमि विभिन्न शौनिक कार्यको लागि शुभ मानिन्छ । कुनै भूमिबाट दुर्गन्ध आउँछ भने त्यो भूमि घर बनाई बस्न नहुने तर उद्योगको लागि राम्रो मानिन्छ ।
